ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΑΡΑΣ, Πολιτικός μηχανικός, πρώην διευθυντής Μελετών ΕΥΔΑΠ (σύντομη παρέμβαση)
Θέλω πραγματικά να χαιρετίσω τον κόσμο και να τον ευχαριστήσω για την συμμετοχή που υπάρχει σήμερα των κατοίκων του Πόρτο Ράφτη, για ένα θέμα που συζητιέται και είναι θέμα περιβάλλοντος. Όπως επίσης είμαι ευχαριστημένος από αυτή την κουβέντα που άκουσα από τον Δήμαρχο ότι θα πρέπει να υπάρχει κοινωνική συναίνεση για να προχωρήσει το έργο της αποχέτευσης. Αυτό είναι μία μεγάλη κουβέντα και θα ήθελα να είμαι απόλυτα σύμφωνος και να προχωρώ προς αυτή την κατεύθυνση. Και χαρακτηριστικά σας αναφέρω ότι από όλους τους 10 περίπου μικρούς βιολογικούς που προγραμματίζονται να γίνουν στην Αττική, όπως στη Ραφήνα, Λαύριο, Θρειάσιο, κλπ. , το μόνο που έχει μέχρι σήμερα προχωρήσει είναι το ΚΕΛ Λαυρίου. Γιατί όλοι συμφώνησαν στον σχεδιασμό, ασχέτως παρατάξεων, ασχέτως απόψεων, ασχέτως ανθρώπων, με την τεχνική λύση του έργου και με πίεση ακόμη και στις Βρυξέλες για να παρέμβει στην Ελληνική Κυβέρνηση για την υλοποίησή του.
Αυτό μόνο το έργο προχωράει. Τα άλλα, με αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα παραγόντων, συμφερόντων, αντιρρήσεων με αντικρουόμενες μελέτες δημιουργούν καθυστερήσεις και είναι όλοι υπεύθυνοι για την απώλεια εκατομμυρίων ευρώ.
Εδώ την εμπειρία μου θα καταθέσω και πρώτα από όλα να πω κάτι σαν κάτοικος του Πόρτο Ράφτη. Είναι σημαντικό αυτό.
Έχω ένα σπίτι εδώ, εξοχικό, μπροστά στον Άγιο Σπυρίδωνα, τα τελευταία 2-3 χρόνια έχω χαρεί να βλέπω αυτή την ωραία οικοδόμηση των ψηλών πολυκατοικιών, 4 ορόφων, ενώ επιτρέπονται 3 όροφοι, εκεί σε μήκος 300 μέτρων, έχουν αναπτυχθεί αυτά τα 3 χρόνια της ωραίας ανάπτυξης, 11 πολυκατοικίες, πόσους βόθρους να έχουν σε αυτή τη θέση, καταλαβαίνεται το πρόβλημα της αποχέτευσής τους και το έδαφος είναι γεωλογικά βραχώδες.
Εάν δεν υπάρχει απόλυτη επιτυχία σε στεγανούς βόθρους, η θάλασσα είναι κοντά και τώρα το καλοκαίρι χιλιάδες κόσμος χαίρεται τη θάλασσα κοντά σε κάποιο αγωγό όμβριων που πολύ εύκολα συμπαρασύρει και λύματα.
Έτσι το πρόβλημα στο Πόρτο Ράφτη είναι άμεσο, είναι επείγον. Θέλει λύση σήμερα. Τι θα γίνει με το Πόρτο Ράφτη;
Και να συμφωνήσω, πώς να συμφωνήσω με την εταιρεία; Εγώ ήξερα από το 1992 από την ΕΥΔΑΠ που της ανέθεσε το κράτος να κάνει τη μελέτη αυτή και το Μαρκόπουλο αρνήθηκε, αυτονομήθηκε, καλώς-κακώς, καλά έκανε, μπορεί. (διαμαρτυρίες, φωνές)
Δεν υπάρχει αντιπαράθεση μεταξύ της λύσης ΕΥΔΑΠ και της λύσης του Δήμου, δεν υπάρχει λύση της ΕΥΔΑΠ για το Πόρτο Ράφτη, το ξέρετε. Δεν αφήσατε την ΕΥΔΑΠ να δώσει λύση για το Πόρτο Ράφτη.
Η ΕΥΔΑΠ έκανε κάποιες διαβουλεύσεις το 2003 και έλεγε, θα προχωρήσουμε τη μελέτη αυτή; Και ο Δήμος προχώρησε σε αυτό που έχει κάνει, καλώς ή κακώς, άρα δεν υπάρχει, δεν παρακάλεσε η ΕΥΔΑΠ, είναι ανώνυμη εταιρεία δεν έχει κάποια λύση και παρά να κάνει κάτι. Εδώ συζητάμε μήπως ήταν πιο εφικτό ο αγωγός μεταφοράς, εάν εμείς το θέλουμε, να πάει στο καινούργιο αεροδρόμιο για να εξυπηρετήσει και το Πόρτο Ράφτη, δεν το υπεραμύνομαι.
Εγώ δεν θα πω ότι η ενδεχόμενη λύση είναι η Μερέντα. Η ενδεχόμενη λύση είναι να πάει το Πόρτο Ράφτη στο αεροδρόμιο και τέλος η πιθανή λύση είναι η αυτονομία του Πόρτο Ράφτη με δικό του ΚΕΛ.
Εγώ να το συζητήσω, αλλά να έρχομαι μετά 10 χρόνια και να ακούω για λύση που αφορά 18.000 ισοδύναμους κατοίκους, 9.000 είναι ήδη οι κάτοικοι του Μαρκόπουλου, είναι τα Καλύβια, είναι ο Κουβαράς, μένει τίποτα για το Πόρτο Ράφτη;
Δηλαδή, ας τα γράψουμε, ας τα μετρήσουμε, οι τεχνικοί του Δήμου, της ΕΥΔΑΠ, οι σύμβουλοι για να συμφωνήσουμε. Και να πούμε έτσι προχωράμε, αλλά να προβλέπεται ότι θα αποχετευτεί και το Πόρτο Ράφτη όχι μόνο ο αγωγός.
Κατασκευάζεται ο αγωγός μεταφοράς, εγώ το ξέρω είναι σχεδόν κατεστραμμένος. Ο κ. Γρίβας το εξήγησε ευτυχώς. Ξέρει πολύ καλά, είπε ότι πρέπει να ανακατασκευάσει τμήματα. Άρα λοιπόν, πως πρέπει να έχω εμπιστοσύνη, αφού λοιπόν τα συζητήσουμε για το ΚΕΛ Μερέντας, πρέπει να μας πείσουν κατ’ αρχήν οι τεχνικοί, κάτω ο κόσμος πρέπει να ακούσει από τους τεχνικούς ότι είναι καλό …., εγώ σας λέω καλώς αφού το πιστεύετε. Αλλά πρώτα πρέπει να ακούσουν και από τους Δημοτικούς Συμβούλους αν αυτά αφορούν και το Πόρτο Ράφτη ώστε να πιστέψει και ο κόσμος και να προχωρήσουμε όλοι με ομοφωνία. Ευχαριστώ.
ΜΠΑΛΗΣ, Νομαρχιακός Σύμβουλος, επικεφαλής αξιωματικής αντιπολίτευσης του Ν.Σ. Ανατολικής Αττικής.
Κύριε Δήμαρχε, κύριε πρώην Δήμαρχε, κυρίες και κύριοι, το θέμα της ημερίδας σας είναι ένα θέμα που δεν αφορά μόνο εσάς. Αν το δούμε αποσπασματικά το θέμα, τότε αφορά εσάς. Εγώ θα ξεκινήσω αλλιώς.
Πριν μερικές μέρες είχαμε μία απόφαση από το Συμβούλιο Επικρατείας όπου ακύρωσε την χωροθέτηση του ΚΕΛ των κεντρικών Μεσογείων στα Σπάτα. Η αιτία ήταν η αστοχία της μελέτης. Δεν προέβλεψε ωρισμένες παραμέτρους και μεταξύ αυτών ήταν ότι κοντά στο ρέμα δεν υπήρξαν γεωμετρικές έρευνες και μελέτες για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί το ρέμα στη διάθεση.
Μελετητής ήταν η ΕΥΔΑΠ. Το λέω αυτό γιατί πραγματικά βιώνουμε μία κατάσταση η οποία έχει άμεση σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος.
Γιατί το 24ωρο στο χώρο των Μεσογείων διοχετεύονται 200.000 μ3 νερό, ήτοι οικιακοί και βιομηχανικοί ρίποι, ήτοι εάν το αναγάγουμε στο έτος είναι 1,5 φορά ο όγκος της λίμνης του Μαραθώνα. Αυτά τα ποσά διοχετεύονται στο υπέδαφος των Μεσογείων.
Όταν μιλάμε για κέντρο βιολογικού καθαρισμού το οποίο θα λειτουργεί το νερό χωρίς να πηγαίνει στην θάλασσα, αλλά να χρησιμοποιείται για άρδευση. Εγώ ρωτάω εσάς κάτι: Γνωρίζετε στα Μεσόγεια να έχει μείνει γη για καλλιέργεια; Στα Μεσόγεια με τα ήδη προτεινόμενα έργα, με τις νέες ρυθμίσεις που γίνονται με το χωροταξικό θα δεχθούν 1.000.000 κατοίκους, χωρίς να έχουμε αποχέτευση, χωρίς να έχουμε όλες τις άλλες υποδομές.
Το ζητούμενο είναι εάν εσείς προχωρήσετε, και καλά κάνει ο Δήμαρχος και καλά έκανε και ο προηγούμενος Δήμαρχος και να το ολοκληρώσετε θα έχετε λύσει ένα μικρό πρόβλημα. Το πρόβλημα πάλι θα το έχετε.
Λίγο πριν τις εκλογές κυριάρχησε ένα σύνθημα από ένα πολιτικό για κάποιο πολιτικό καθεστώς ή βαρβαρότητα, εγώ κρατάω τη βαρβαρότητα και λέω πολιτισμός ή βαρβαρότητα. Και δυστυχώς θα το πω, δεν σεβόμαστε καν το περιβάλλον. Τίποτα. Και η αιτία ποια είναι; Η αιτία είναι η πολιτεία, που η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που τη διαχείριση της αποχέτευσης την έχει η ΕΥΔΑΠ. Τι είναι η ΕΥΔΑΠ; Το χέρι της Πολιτείας. Εγώ το ξέρω πολύ καλά, οι εργαζόμενοι στην ΕΥΔΑΠ έχουν την καλύτερη τεχνογνωσία, πλην όμως δεν μπορεί οι επικεφαλής της, γιατί η ΕΥΔΑΠ λειτουργεί πολιτικά, έχει πολιτικό προϊστάμενο και ποτέ όλα αυτά τα χρόνια δεν πήρε εντολή να λύσει το πρόβλημα στην Ανατολική Αττική. Δεν το έλυσε.
Και το δημιούργησαν έτσι το θέμα για να μην λυθεί ποτέ, γιατί τους ενδιέφερε να επενδύσουν αλλού, στο Λεκανοπέδιο, εκεί υπάρχουν περισσότεροι πελάτες, μικρό το κόστος, μεγάλα τα κέρδη.
Εγώ τα λέω γιατί άκουσα ότι περιμένουμε να ωριμάσουν οι μελέτες, αλλά εδώ στην Ελλάδα το φρούτο το αφήνουμε να σαπίσει και μετά το τρώμε.
Όταν λοιπόν αποκτήσει 1.000.000 κατοίκους, τότε θα μιλάμε το πώς θα δημιουργήσουμε υποδομές, ποιες υποδομές, με ποιο τρόπο θα κάνετε το βιολογικό καθαρισμό, Δήμαρχε καλός ο σχεδιασμός, καλή η προσπάθειά σου, ο Ωρωπός έχει το πρόβλημα, αλλά η Τανάγρα, το Σχηματάρι και τα Οινόφυτα ρυπαίνουν. Εκεί πρέπει να στοχεύετε και όλοι μαζί πρέπει να στοχεύουν εκεί.
Έχουμε βιομηχανικά πάρκα στην Παιανία, στο Κορωπί, Κερατέα, Καλύβια, Παλλήνη, που πάνε τα απόβλητά τους; Στο υπέδαφος. Που πάνε αυτά; Εδώ στο Πόρτο Ράφτη στο χαμηλότερο σημείο, στη Λούτσα και από την άλλη μεριά στο Λαγονήσι, την Παλαιά Φώκαια, Σαρωνίδα, Ανάβυσσο.
Αυτοί είναι λοιπόν οι αποδέκτες όλης της βιομηχανικής δραστηριότητας των κεντρικών Μεσογείων σε επίπεδο λυμάτων και επιβάρυνσης του περιβάλλοντος.
Κυρίες και κύριοι, όλο αυτό τον καιρό όλοι οι πολιτικολογούντες από πόλη σε πόλη όποτε βρισκόντουσαν να τοποθετηθούν για το θέμα, το κεντρικό βιολογικό καθαρισμό τον είχαν βάλει πάνω σε μία άμαξα και τον έκαναν βόλτα, όταν ήταν στη Λούτσα, λέγανε να τον βάλουνε στην Παιανία κι όταν ήτανε στην Παιανία, θα τον πάνε στο Κορωπί. Κανένας δεν είχε το ανάστημα να πει, θα τον βάλουμε εκεί. Δικό μας είναι το πρόβλημα. Δεν μπορεί τα λύματα να είναι στην Παιανία, ούτε μπορεί τα λύματα να πάνε απέναντι στη Σαλαμίνα.
Εδώ θα πρέπει να βρούμε το χώρο και δυστυχώς όλα αυτά τα χρόνια τον ψάχνουμε.
Από τις διαβουλεύσεις και τις διάφορες προτάσεις μία φαίνεται να κυριαρχεί σαν λύση. Όλα τα Μεσόγεια σε ένα κεντρικό σχεδιασμό με ένα κέντρο στο χώρο του αεροδρομίου. 33.000 στρέμματα έχει πάρει το αεροδρόμιο. Θα τον δούμε τον αποδέκτη. Πρώτα να χωροθετήσουμε αυτό. Αλλά μην πλανιόμαστε πλάνη οικτρά ότι μπορούμε όλα αυτά τα 200.000 μ3 που θα παράγονται στα Μεσόγεια να τα δώσουμε για άρδευση, δεν υπάρχει καλλιεργήσιμη γη. Δεν υπάρχει δραστηριότητα. Έτσι, θα πρέπει να καταλήξουμε πως μπορούμε να τα διαχειριστούμε με τον καλύτερο τρόπο.
Αλλά το πρώτο που θα πρέπει να κάνουμε είναι να χωροθετήσουμε το ΚΕΛ και αυτό είναι το αεροδρόμιο. Ξέρετε πως λειτουργεί ο βιολογικός του αεροδρομίου και πως τον λειτουργεί η Hochtief. Γι’ αυτό δεν θέλει να πάμε εκεί. Για να είναι ανεξέλεγκτη.
Κλείνοντας θα ήθελα να δώσω μία ευχή ότι κάποια στιγμή κάτω από τις δικές μας πιέσεις θα πρέπει η ΕΥΔΑΠ να φύγει από τη μέση, θα πρέπει οι Δήμοι και η Νομαρχία να κάνουν έναν ενιαίο φορέα που θα διαχειρίζεται το θέμα της αποχέτευσης, όχι γιατί δεν έχουμε εμπιστοσύνη στο προσωπικό της ΕΥΔΑΠ, το προσωπικό της ΕΥΔΑΠ είναι το καλύτερο, πλην όμως δεν έχουμε εμπιστοσύνη γιατί όπως στον ΟΤΕ, μπορεί να βρεθεί κάποια Deutsche telecom και να κάνει ό,τι θέλει. Αυτό το λέω με οποιαδήποτε κυβέρνηση.
Δήμαρχε, καλή η προσπάθειά σου, συμμερίζομαι την αγωνία σου, προχώρα το έργο, πλην όμως για να δοθεί λύση χρειάζεται κεντρικός βιολογικός καθαρισμός.
Η παραλία, το Μαρκόπουλο, το Κορωπί ….δυστυχώ και να το λύσει το πρόβλημα εδώ, αποδέκτης πάλι θα είναι, άρα η θέση μας είναι μία, κεντρικός σχεδιασμός αποχέτευσης στα Μεσόγεια με βιολογικό στο αεροδρόμιο. Ευχαριστώ.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΣΜΥΡΝΙΩΤΗΣ, διδάκτωρ Υδρογεωλογίας, «Υδρογεωλογικές συνθήκες της ευρύτερης περιοχής διάθεσης του λύματος της ΕΕΛ Μαρκόπουλου».
Για την διάθεση των επεξεργασμένων ή μη λυμάτων στο έδαφος ή στο υπέδαφος, νομίζω ότι αυτό θα βοηθήσει στα ερωτήματα που έθεσε ο Πρόεδρος στην εισηγητική του έκθεση αλλά και από το διάλογο όπως έχει εξελιχθεί στο θέμα για τον τελικό αποδέκτη των επεξεργασμένων λυμάτων.
Αυτό είναι, όπως καταλαβαίνω, ένα από τα βασικά προβλήματα που σας ταλανίζουν.
Θα ήθελα να σας πω μερικές γενικές αρχές για την διάθεση των ανεπεξέργαστων λυμάτων δεδομένου ότι σήμερα αυτό κάνετε και τελικώς παρ’ όλο που ίσως σας φαίνεται περίεργο, αλλά αυτά τα 200.000 μ3 που μένουν πάνω χωράνε στο υπέδαφος της Ανατολικής Αττικής.
Το ζήτημα είναι με ποιες επιπτώσεις και ποιο κόστος; Και αυτό είναι στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε στο βαθμό που εξελίσσεται η επιστήμη και μπορούμε να επεξεργαζόμαστε πλέον τα λύματα αυτά που έχουν απομείνει και να πούμε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος και οικονομικότερος τα επεξεργασμένα λύματα να διατεθούν. Σε ότι αφορά λοιπόν την γενική προσέγγιση θα έλεγα ότι η διάθεση λυμάτων ακόμη και επεξεργασμένων στο έδαφος π.χ. με έναν τρόπο που έχει υποδειχθεί και έχει απορριφθεί από τους μελετητές και είναι με γεωτρήσεις έχει πάντα πολύ αυστηρότερους κανόνες και προϋποθέσεις από ότι σε ένα επιφανειακό αποδέκτη.
Και νομίζω ότι είναι προφανές ότι ένα πράγμα που το βλέπουμε και μπορούμε σε μία αστοχία, σε μια στιγμή δυσλειτουργίας να επέμβουμε να το μετρήσουμε, να το προλάβουμε και σε μία έκτακτη ανάγκη να πάρουμε μέτρα αποτροπής, ενώ μια διαδικασία που γίνεται στο υπέδαφος, τα αποτελέσματα μιας ενεχόμενης αστοχίας θα φανούν μετά από πολλά χρόνια.
Μολύνουμε την θάλασσα με τα έργα που γίνανε, είδαμε ότι μπορούμε να την αποριπάνουμε.
Ξέρουμε ότι στον Ασωπό σήμερα μολύνεται εδώ και δεκαετίες ο υδροφόρος ορίζοντας.
Το υπέδαφος στο Κορωπί δίπλα σας, βρήκαμε πρόσφατα από μία μελέτη που κάναμε για την Ανατολική Αττική, εξασθενές χρώμιο, την συγκεκριμένη μόλυνση των βιομηχανιών.
Ο χρόνος που έχει επέλθει μία μόλυνση σε ένα υδροφόρο ορίζοντα, τουλάχιστον διπλάσιος απαιτείται για να αποριπανθεί και υπό προϋποθέσεις.
Άρα, αυτή και μόνο η προϋπόθεση και που δεν είναι θέμα νόμων αλλά θέμα επιστημονικής διαπίστωσης, καταλαβαίνουμε πόσο επιφυλακτικούς μας κάνει στα ζητήματα της εδάφιας διάθεσης των λυμάτων.
Από την διεθνή εμπειρία εδώ και 30-40 χρόνια οι όροι για να βάλει σε γεωτρήσεις επεξεργασμένα λύματα ή ακόμα και τοξικά απόβλητα, τέτοιες διαδικασίες τις κάνανε τότε, ήταν πολύ-πολύ αυστηρότεροι έως αδύνατον.
Και με αυτή την έννοια θα μπορούσε να δούμε εάν μπορέσουν να περάσουμε τον υπεδάφιο μανδύα που είναι στο ρέμα και εάν θα χωρέσουνε και τα υπολείμματα της άρδευσης στον υπεδάφιο μανδύα που αρδεύουμε. Να τα δούμε και με αυτό το πρίσμα.
Μία ανάλογη σοβαρή περίπτωση που δημιουργήθηκε εδώ και 2 δεκαετίες στην πόλη των Ιωαννίνων ήταν η διάθεση των υπολειμμάτων ως εναλλακτική λύση με την χρήση των γεωτρήσεων. Τα αποτελέσματα ήταν τελικά να πάνε στον ίδιο αποδέκτη που ήταν ο Καλαμάς.
Με αυτή την έννοια λοιπόν πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί όταν προτείνουμε τέτοιες λύσεις και πρέπει να είμαστε πολύ αυστηροί για την αξιολόγηση των έργων.
Και όπου οι διαδικασίες απορίπανσης που γίνηκαν με την επεξεργασία και τον τριτοβάθμιο καθαρισμό θα προσέφεραν λιγότερο καθαρισμό από τους αγωγούς που θα πηγαίνανε απ’ ευθείας στο ποτάμι.
Τα δεδομένα μας δεν μπορούμε να τα μπαλαμουτιάσουμε έστω εάν και για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, οικονομικής, χρειάζεται να τα διαιρέσουμε, να τα τεμαχίσουμε και όπως γίνεται συνήθως προκειμένου να τα επιβάλουμε.
Άλλο να το ξέρουμε τις μας γίνεται και άλλο η πολιτική της διεκπεραίωσης ενός έργου. Αλλά άμα ξέρω το 5% και προγραμματίζω το 5% ενός έργου και το άλλο 95% το αφήνω για μελλοντική υλοποίηση, είναι βέβαιο ότι και αυτό το 5 ή 10% που θα γίνει, στο τέλος θα αστοχήσει, θα βγει αναξιόπιστη η μελέτη και δεν θα φταίει ο μελετητής.
Για να έλθουμε τώρα στα συγκεκριμένα και να φύγουμε από τα γενικά και να μην σας κουράζω και πολύ.
Εγώ ξέρω, σήμερα, ότι έχουμε ένα πρόβλημα που συνίσταται, σ’ ότι με αφορά, στα εξής δεδομένα.
Θα βάλουμε 3500 μ3 την ημέρα σε ένα παραπόταμο και 6500 μ3 θα στέλνουμε σε 450-500 στρέμματα στα οποία θα φυτέψουμε διάφορα δένδρα ή ότι άλλο ας το πούνε οι γεωπόνοι, δεν είναι δικιά μου δουλειά.
Από άποψη λοιπόν γεωλογική γιατί εγώ αυτό μπορεί να προσεγγίσω. Από άποψη γεωλογικής συμπεριφοράς έχουμε δύο τύπους, δύο κατηγορίες, έχουμε πάρα πολλές, αλλά όσον αφορά την υδρογεωλογική τους συμπεριφορά έχουμε 2 τύπους πετρωμάτων τα οποία ήδη κάνουν τη διάκριση της διήθησης. Αυτά τα πετρώματα, αυτές οι δύο κατηγορίες είναι αυτό που λέτε εσείς βράχοι, μάρμαρα που είναι σκληρά και λέμε εμείς υδροφόροι πορώδεις scash ή πορώδεις αγωγοί, και τα υπόλοιπα που είναι σχιστόλιθοι, νεογενή, προσχώσεις μία ποικιλία πετρωμάτων διαφορετικής ηλικίας και συμπεριφοράς και έχουνε πορώδες κόκκο. Τα περισσότερα που ρίχνονται σήμερα στην Ανατολική Αττική καταλήγουν σε αυτά.
Αυτά έχουν μικρή περατότητα, βραδύ χρόνο κίνησης, γιατί όλα τα νερά τελικά πάνε στη θάλασσα και ενδεχόμενα σε ένα βαθμό ένα στοιχείο αυτό-καθαρισμού εξαρτάτε και από τον τύπο, από την φύση του ρύπου.
Όσον αφορά το φίλο τον ντόπιο που ανέφερε για τις πολυκατοικίες που γίνονται πάνω σε βράχους, μάρμαρα, αυτά απ’ ευθείας πάνε στη θάλασσα, με τις πρώτες βροχές αυτά θα καταλήξουν στη θάλασσα.
Η θάλασσα όπως και τα ποτάμια και οι λίμνες έχουν δυνατότητα αυτό-καθαρισμού. Πάλι είναι θέμα μεγεθών.
Όταν μιλάμε για συγκέντρωση, τι σημαίνει μία ποσότητα σε έναν όγκο, αυτό είναι το κριτήριο με το οποίο θα δούμε εάν ένα πράγμα χωράει εάν θέλετε στον ίδιο μας τον οργανισμό και μας κάνει κακό ή όχι. Πόσο ρίχνουμε και σε τι όγκο το διαλύουμε.
Με αυτή την έννοια ενδεχόμενα και αυτοί οι βόθροι που καταλήγουν πολλές φορές σε παράνομες γεωτρήσεις κάτω στην παραλία, τον χειμώνα που ξεμπουκάρει, το φαινόμενο μπορεί να κρατήσει 4-5 μέρες. Σωρευτικά, όμως, και επί χρόνια, αυτό θα έχει αποτέλεσμα.
Απ’ ότι είδα για να μιλήσω τώρα για τα τελείως δικά μας δεδομένα, εδώ με κάποιους στην περιοχή των Καλυβίων υπάρχει μία έκταση που ανήκει σε έναν συνεταιρισμό των μηχανικών της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Προσπαθώ χρόνια να την χωροτάξω, γιατί έψαχνα να βρω υδρολογικά δεδομένα για να δούμε τις επιφανειακές απορροές.
Για μια περιοχή περίπου 1000 στρεμμάτων η πλυμηρική παροχή ήταν 4,5 μ3/sec. Πολλαπλασιάστε επί 3600 – δηλαδή, αυτό το νερό θα περάσει από το ποταμάκι σας.
Εκείνη την περίοδο θα ρίχνετε εσείς 3500 μ3 τη μέρα όλα αυτά θα πάνε κάτω στο ποτάμι, θα περάσει και από τη Βραώνα, θα περάσει από όλα τα μέρη είτε επιτρέπεται είτε όχι, όπως λέει ο Πρόεδρος. Είναι δεδομένο, δεν υπάρχει περίπτωση στη χειμερινή περίοδο να διηθηθεί αυτή η ποσότητα.
Οι υδρομετρικοί δείκτες της Αττικής σας πληροφορώ είναι από τους χαμηλότερους σε όλη την Ελλάδα. Και μη νομίζετε ότι βρέχει διαφορετικά εδώ από κει. Μία διαφορά της τάξης του 5 ή 10%.
Μία ποσότητα 4,5 μ3/sec ή ας είναι 3,5/sec, μιλάμε για μεγέθη ασύλληπτα σε σχέση με την ποσότητα που θα ρίξετε και την ικανότητα του ρέματος, θα το πάρει και θα το κατεβάσει όλο κάτω. Αυτό είναι δεδομένον.
Το ίδιο θα λειτουργήσει και σε χώρους που α κάνετε άρδευση. Την περιοχή που κοίταξα, τα εδάφη είναι αργιλώδη και η διαπερατότητα και διήθηση είναι μικρή, επόμενα χειμερινές παροχές, εγώ λέω μόνο των λυμάτων, δεν προσθέτω και τη βροχή, θα κορεσθούν μετά από κάποια στιγμή και θα τελματωθούνε, θα μείνουν εκεί.
Δηλαδή, η άρδευση και η υπεδάφια ακόμη διάθεση έχει να κάνει με δύο διαδρομές, με το πορώδες του εδάφους και τη στάθμη του φρεατικού ή υδροφόρου ορίζοντα.
Εάν είναι μικρό το πορώδες, η στάθμη υψηλά και η περατότητα μικρή, άρα τα νερά μένουν επάνω, εάν είναι μεγάλο το πορώδες εξαρτάται από τη διακύμανση που έχουν και εξαρτάται από την βροχόπτωση. Αυτά είναι που μπορώ να σας προσφέρω σαν προβληματισμό.
Εγώ δεν μπορώ να πάρω θέση γιατί δεν μου δόθηκαν στη μελέτη στοιχεία σταθμέων για να δω πως διακινείται και στο ρέμα δίπλα κάπου του χειμάρρου και στο μέρος της άρδευσης, αλλά το θεωρώ πρόχειρο, χωρίς τέτοια δεδομένα να πάρεις τέτοια επιλογή.
Είναι, δηλαδή, σαν να πούμε ότι κοιτάξαμε το μισό μέρος του προβλήματος.
Και σας λέω ότι σήμερα κανονική υπεδάφια διάθεση κάνετε με ότι επιπτώσεις έχει από ένα μη καθαρισμένο λύμα.
Υπό αυτή την έννοια κάθε τι που γίνεται για τον καθαρισμό είναι καλύτερο από το σήμερα. Δεν το κουβεντιάζουμε.
Αλλά όταν μιλάμε για τέτοια μεγέθη, νομίζω ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός οφείλει να υπάρχει άσχετα πως θα διαμορφωθεί μέχρι το τέλος για να μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις, αν θέλετε οι τεχνικοί. Δεν μπορούμε με νούμερα που διαφέρουν σε δυνάμεις του 10 να βγάλουμε συμπεράσματα.
Η κόρη μου πάει στο καλλιτεχνικό του Γέρακα. Ο Δήμαρχος του Γέρακα που έχουμε τώρα νταραβέρι ως επιτροπή και ως Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων από το πρωϊ έως το βράδυ κοιμάται και ξυπνάει έχοντας στο μυαλό του το θέμα της αποχέτευσης. Τι θα γίνει με την αποχέτευση.
Είναι ένας πρόχειρος σχεδιασμός, από τη στιγμή που είπαμε ότι εδώ θέλουμε αεροδρόμιο, από τη στιγμή που ξέραμε ότι ένα τεράστιο τμήμα πληθυσμού της Χώρας θα μετακινηθεί στην περιοχή αυτή, είναι περίπου αδύρητο ότι σε τέτοια προβλήματα θα καταλήξουμε.
Και δεν είναι μόνο η αποχέτευση, είναι τα σχολεία, η υγεία, όλα, όλα μαζί πάνε.
Δεν είχα σκοπό να κάνω αυτή την παρεκτροπή αλλά το είπα σαν παράδειγμα, γιατί το ζω κάθε φορά που πηγαίνω στο Δημαρχείο.
Κλείνω με τη λογική ότι δεν υπάρχει στην επιστήμη κανένας αποκλεισμός για τίποτα και η μελέτη που κάναμε για την α΄ φάση στο Μαρκόπουλο καλώς διακόπηκε για τη β΄φάση, διότι αυτό που επιδίωκαν ή αυτό που σκεφτόντουσαν όσοι μετέφεραν κάποια άλλα μοντέλα από το εξωτερικό, δηλαδή, μέσα στους σχιστόλιθους σε τεράστια βάθη να βρούμε κάποια μάρμαρα τα οποία ενδεχόμενα να έχουν απορρόφηση και εάν έχουν πορώδες έχουν και νερό, να τους πρεσάρουν νερό μέσα, ήταν να καταργήσουμε κάθε νόμο της φύσης. Δεν υπάρχει περίπτωση να συμβεί κάτι τέτοιο.
Ένα πράγμα που είναι τυφλό και έχει ένα απολίθωμα νερού, που πας εσύ να το ενεργοποιήσεις με ένα πρόσθετο φορτίο, είναι δεδομένο ότι θα αποτύχει.
Εάν πάλι δεν ήταν τυφλό και μπορεί να ήταν σε μεγάλα βάθη, αλλά είχε επικοινωνία με τη θάλασσα, με την ίδια λογική που γίνεται επιφανειακά στα βουνά γιατί ακριβώς η φύση του πετρώματος είναι η ίδια, θα καταλήγει πάλι στη θάλασσα. Ευχαριστώ.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Δρ Βιολόγος, Διευθυντής Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ, Ινστιτούτου Ψκεανογραφίας. «Η κατάσταση της θάλασσας στο νότιο Ευβοϊκό». (Παρουσιάζονται διαφάνειες με χάρτες)
Γεια σας και από μένα. Θα προσπαθήσω στα λίγα αυτά λεπτά που έχω στη διάθεσή μου να σας περιγράψω λιγάκι την κατάσταση στη θάλασσα, στο νότιο Ευβοϊκό, έτσι όπως έγινε στη μελέτη που αναφέρθηκε και η κ. Ράπτου πριν, που ανατέθηκε στο ΕΛΚΕΘΕ να κάνει την μελέτη της κατάστασης του νότιου Ευβοϊκού.
Αν πάρουμε την υδρολογική κυκλοφορία του Ευβοϊκού, του νότιου Ευβοϊκού σημαντικό ρόλο παίζουν τοι τοπικοί άνεμοι για τα επιφανειακά νερά, κυρίως, στο μέτωπο που αναπτύσσεται κυρίως μεταξύ ων νερών που μπαίνουνε και των νερών που κατεβαίνουν από το νότιο Ευβοϊκό, και η ανανέωση των νερών από το Αιγαίο. Γιατί όπως θα δείτε από την επόμενη διαφάνεια, υπάρχει μία έντονη είσοδος των νερών που κατεβαίνουν από την Μαύρη Θάλασσα και κάνουν σχεδόν όλο το γύρο της Στερεάς Ελλάδος και φθάνουν στο νότιο Ευβοϊκό που ένα τμήμα των νερών αυτών μπαίνει μέσα στο νότιο Ευβοϊκό.
Στην επόμενη διαφάνεια βλέπετε λοιπόν, ότι η κυκλοφορία στην επιφάνεια, στα 40 μέτρα και στα 800 μέτρα δείχνει μία πολύ έντονη κυκλοφορία η οποία έρχεται από το βορρά προς το νότο και αυτά τα νερά φεύγουν ανοιχτά από το Λαύριο και κατευθύνονται στο ανοιχτό Αιγαίο. Μάλιστα, η καμπυλότητα αυτή είναι σχεδόν η ίδια, βλέπετε ότι τα βέλη είναι σχεδόν τα ίδια και στα 3 βάθη που αυτό σημαίνει ότι είναι ένα ρεύμα και όχι επειδή φυσάνε οι βοριάδες (1606), αλλά υπάρχει μία έντονη κυκλοφορία και μέρος των καθαρών νερών του Αιγαίου που έρχονται ανοιχτά από την Εύβοια, μπαίνουν στον Ευβοϊκό στο ύψος περίπου του Πόρτο Ράφτη.
Αυτό είναι ένα πλεονέκτημα για την περιοχή από το Πόρτο Ράφτη προς τα κάτω, γιατί όπως θα δούμε, ως είδαμε από τη μελέτη, όσο προχωράμε προς τα βόρια του νότιου Ευβοϊκού, τα πράγματα είναι λίγο χειρότερα και φυσικά όταν περάσουμε το στενό που είναι μεταξύ Ωρωπού και απέναντι στην Εύβοια, εκεί τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα, γιατί η κυκλοφορία λόγω της παλίρροιας, τα νερά πάνε και έρχονται, βόρεια και νότια της Χαλκίδας.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι αυτό είναι έτσι από το Σεπτέμβρη του 1996 είναι γνωστά, πάλι υπήρχε η ίδια κυκλοφορία, και φαίνεται, ότι η είσοδος των νερών γίνεται στην ουσία βόρεια από την Κέα και μπαίνουν τα νερά, όπως είπαμε, και αυτή είναι η κατάσταση που επικρατεί γενικώς από το Πόρτο Ράφτη και προς τα κάτω. Και γι’ αυτό το ρεύμα είναι αρκετά έντονο σε αρκετές περιοχές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι φθάνει μέχρι τα παράκτιά μας που θα πούμε παρακάτω.
Πάμε στην επόμενη διαφάνεια. Όπως γνωρίζετε στο νερό υπάρχουν τα βλαπτικά άλατα όπως αναφέρθηκε η κ. Ράπτου προηγουμένως σε θέματα αζώτου, σε θέματα φωσφόρου τα σημαντικότερα ίσως που δημιουργούνε το πρόβλημα.
Οι συγκεντρώσεις του οξυγόνου για να ξεκινήσουμε από το οξυγόνο και τι οξυγόνο έχει η θάλασσα. Το οξυγόνο, όπως καταλαβαίνει κάποιος όσο κατεβαίνουμε προς τα κάτω ….. θα θεωρήσουμε ότι το περισσότερο οξυγόνο είναι στην επιφάνεια, δεν συμβαίνει όμως αυτό, γιατί οι ακτίνες του ήλιου χαλάνε το πλαγκτόν και άρα η μεγαλύτερη παραγωγικότητα φαίνεται και το μεγαλύτερο οξυγόνο βρίσκεται σε στρώματα που είναι λίγο βαθύτερα και έτσι παίρνουν τον ήλιο που θέλουνε και με τον τρόπο που το θέλουνε για να αναπαραγάγουν και έτσι να βγάλουν οξυγόνο. Οι συγκεντρώσεις του οξυγόνου ακολουθούν λίγο και την κυκλοφορία που είδαμε πριν.
Το καλοκαίρι δημιουργούνται εστίες επιβάρυνσης οι οποίες όμως έχουν τη δυνατότητα να αυτό-καθαρίζονται, δηλαδή, λόγω υπάρξεως κυκλοφορίας, έρχονται τα νερά από το Αιγαίο, υπάρχει λοιπόν δυνατότητα να καθαρίζονται.
Οι συγκεντρώσεις των θρεπτικών αλάτων μπορεί να το βρούμε και στο φυτοπλαγκτόν ( φαίνεται στην επόμενη διαφάνεια), φαίνεται ότι είναι ολιγοτροπικές, δηλαδή δεν έχουμε πολλά θρεπτικά, πριν από 35 χρόνια που τα πράγματα ήταν λιγάκι διαφορετικά, ο κόλπος των Πεταλιών και γενικότερα του νότιου Ευβοϊκού, όλο το συγκρότημα αυτό θεωρείται ότι είναι ίσως ο πιο ολιγοτροπικός κόλπος στην Ελλάδα.
Πάνω στο θερμοκλινές τα συστατικά των θρεπτικών αλάτων, δηλαδή ο φώσφορος, το άζωτο, το πυρίτιο, όλα αυτά καταναλώνονται από το φυτοπλαγκτόν που είναι σε 30-50 μέτρα βάθος.
(Επόμενη διαφάνεια). Το πλαγκτόν λοιπόν δεν φαίνεται η περιοχή να έχει τόσο επιβάρυνση, αυτό το γνωρίζουμε. Είναι, όμως, πολύ κοντά σε ένα ολιγοτροπικό οικοσύστημα. Ολιγοτροπικό οικοσύστημα σημαίνει ότι θα μπορούσε να αντέξει και άλλα θρεπτικά συστατικά για να φθάσει στο κανονικό οικοσύστημα αλλά είναι ολιγοτροπικό. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, γιατί φαίνεται εδώ πέρα ότι είναι η χλωροφύλλη και η αφθονία του λιγάκι μεγαλύτερη από του Αιγαίου, δηλαδή, είναι τα νερά καθαρά, σαν τα νερά του Αιγαίου, αλλά είναι μικρότερη 1-2 τάξεις μεγέθους από τα νερά του νότιου Σαρωνικού όπου το πλαγκτόν, δηλαδή, είναι αρκετά καλύτερα τα νερά μας. Έχει υψηλή βιοποικιλότητα, είναι χαρακτηριστική των καθαρών νερών, δηλαδή, έχουμε πολλά άτομα ανά λίγα είδη και δεν έχουμε ξαφνικά να είναι δείκτης ρύπανσης ή να είναι δείκτης καθαρότητας έχουμε μία καλή βιοποικιλότητα που αφορά το πλαγκτόν.
Στην επόμενη διαφάνεια μελετάμε, αν θέλετε, την κολώνα του νερού, πάλι το ίδιο πράγμα φαίνεται από τα δεδομένα μας του ζωοπλαγκτόν στον Ευβοϊκό, οι τιμές του εδώ δείχνουν ότι είναι αρκετά κοντά στου βόρειου Ευβοϊκού αλλά και του Σαρωνικού.
Τώρα κοντά στο Πόρτο Ράφτη παρατηρήσαμε χαμηλότερες τιμές ζωοπλαγκτόν και αυτό δείχνει ότι πραγματικά εκεί, ανοιχτά από το Πόρτο Ράφτη, πάντα μιλάω ανοιχτά γιατί οι μετρήσεις μας ήταν έξω από τον όρμο. Στον όρμο τώρα γίνονται οι μετρήσεις από το ΕΛΚΕΘΕ, αλλά γενικά οι μεταβολές φαίνεται ότι γίνονται και εδώ όπως στο φυτοπλαγκτόν, ακολουθούν την κυκλοφορία και πάλι.
Η κυκλοφορία λοιπόν είναι η παράμετρος εκείνη η οποία αρχικά επιδρά στην περιοχή και την κρατά καθαρήυ.
Όσον αφορά το φυτοβέλδος, το φυτοβέλδος είναι οι οργανισμοί που φύονται στο βυθό, τα φυτά στο βυθό. Οι λεγόμενες φυκιάδες είναι χαρακτηριστικό της περιοχής, είναι ευνοϊκές στην περιοχή και όπου υπάρχουν, θεωρείται ότι είναι μία πολύ καλή περιοχή. Υπάρχουν σε μεγαλύτερη πυκνότητα, δεν παρατηρήσαμε σχετικά με τη μελέτη (του ’96) αυτά τα μαρουλοειδή, τα μαρούλια της θάλασσας που λένε, οι οποίες μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα και πραγματικά αναπτύσσονται όταν υπάρχει πρόβλημα με το περιβάλλον. ΄Αρα θεωρούμε ότι όσον αφορά τα παράκτια γιατί αυτό είναι παράκτιο και πάει μέχρι τα 50 μέτρα περίπου, δεν παρατηρήσαμε να υπάρχει κάποια οικολογική ρύπανση.
Όμως, αυτό δεν συμβαίνει (επόμενη διαφάνεια) στο βάθος όπου παρατηρήσαμε κάποια, παρ’ όλο που το σύστημα είναι υγιές και εδώφ, αλλά υπήρξε μία μέτρια διατάραξη, σε κάποιες περιοχές της Κερατέας, του Μαραθώνα αλλά και του Πόρτο Ράφτη. Και αυτό δεν ξέρουμε για … η μελέτη είχε μία διάρκεια ενός χρόνου, αλλά δεν μπορέσαμε να πάμε περισσότερο στη ξηρά να δούμε τι γίνεται, το οργανικό φορτίο πέφτει αλλά είμαστε σίγουροι ότι αυτό οφείλεται μάλλον σε οργανικό φορτίο ή σε εντατική αλιεία που είναι μάλλον λίγο παράξενο, αλλά αυτό που είναι σίγουρο είναι μία συνδυασμένη δράση ανθρωπογενών παραμέτρων, όπως είναι το οργανικό φορτίο ή η εντατική αλιεία ή και τα δύο.
Άρα, μετα δεδομένα που συλλέχθηκαν από την εργασία 13 χρόνια πριν, το λέω αυτό για να αποδείξω ότι η σημερινή κατάσταση μπορεί να είναι διαφορετική.
Τα νούμερα που ακούμε του πληθυσμού που υπάρχουνε στο Πόρτο Ράφτη είναι μεγάλα, άρα ποια η διαφοροποίηση μπορεί να είναι, και τι επιπτώσεις θα έχει στο θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά θεωρούμε ότι γενικά είναι ικανοποιητική και ο παράγοντας αυτός που δίνει αυτή την ικανοποιητική ποιότητα στο νερό φαίνεται να είναι η κυκλοφορία, φαίνεται να είναι η καλύτερη ποιότητα του παράκτιου περιβάλλοντος προς κεντρικό και νότιο τμήμα της Ανατολικής Αττικής και αυτό σημαίνει ότι είναι από την ευρύτερη περιοχή του Πόρτο Ράφτη και προς τα νότια, δηλαδή, μέχρι το Λαύριο που πραγματικά εκεί οι κυκλοφορίες δείχνουν ότι είναι πάρα πολύ καλές.
Σποραδικά, κάποιες υψηλότερες τιμές που παρατηρήσαμε κατά τη διάρκεια της μελέτης σε κάποιες περιοχές δεν είναι ανησυχητικές διότι αυτές εξαρτώνται από πότε πήραμε τη μέτρηση.
Άρα, για να έλθουμε στο πρόβλημα, η περιοχή μπορεί να θεωρηθεί σαν ένας πολύ καλός αποδέκτης και πολλοί θα πούνε ναι, αλλά είναι ένα καλό νερό γιατί να το χαλάσουμε, δεν το χαλάμε, αν το προσέξουμε.
Είναι η δική μας άποψη, έχει αρκετά υψηλό δυναμικό αυτό-καθαρισμό η ίδια περιοχή, υπάρχει μία έντονη επίδραση από την περιοχή του Αιγαίου, άρα αυτόματα εξασφαλίζεις λιγάκι ότι θα έρχονται συνεχώς καινούργια νερά από την περιοχή του Αιγαίου και αυτό θα είναι σε όλο το βάθος.
Πρέπει να δοθεί η προσοχή στα παράκτια τμήματα που κατά τους θερινούς μήνες φαίνεται ότι υπάρχουν κάποιες επιπτώσεις, κυρίως από τη μεριά του θρεπτικού πληθυσμού στα ζώα και πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη προσοχή στην εκμετάλλευση της δυνατότητας αυτό-καθαρισμού. Να μη βγάλουμε τα μάτια μας με τα ίδια μας τα χέρια, με την έννοια ότι πρέπει να μελετήσουμε τι πράγματα ακριβώς θα μπούνε και πως θα μπούνε, ώστε να μη χαλάσουνε αυτή την πολύ καλή κυκλοφορία που αυτή τη στιγμή έχουμε.
Κι αν με βάση τα δεδομένα μπορούμε να πάμε σε προτάσεις, αν γίνουν αποδεκτές σε συνδυασμό με τις δυνατότητες διάθεσης που υπάρχει δεν νομίζουμε ότι θα χαλάσει την οικολογική ισορροπία της περιοχής αν τηρηθούν οι διαδικασίες που προβλέπονται σε τέτοιες περιπτώσεις.
Πρέπει να υπάρχει ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή αυτής της θέσης, λόγω ακριβώς της κυκλοφορία, γιατί κανείς δεν θέλει παρόλο που είναι δικά μας τα λύματα, να τα έχουμε μπροστά από την πόρτα μας και πρέπει να δοθεί, κατά την γνώμη μας, μεγαλύτερη έμφαση στον σχεδιασμό, εάν γίνει επαναλαμβάνω, ο αγωγός εκβολής, να γίνει με περισσότερη βαρύτητα το πώς θα γίνει αυτός ο αγωγός, παρά αν υπάρξει δευτεροβάθμιος ή τριτοβάθμιος καθαρισμός.
Βεβαίως αν μπορέσουμε να κάνουμε τον τριτοβάθμιο καθαρισμό, ακόμη καλύτερα, αλλά στην ουσία αυτό που δείχνει τουλάχιστον από την μελέτη αυτή ότι έχουμε πάρει σαν αποτελέσματα ότι ο σχεδιασμός είναι το καλύτερο στοιχείο και όχι να πούμε ότι θα κάνουμε τριτοβάθμιο καθαρισμό.
Τέλος, ο σωστός μελλοντικός σχεδιασμός των παράκτιων έργων εύχομαι να μη χαλάσουν την ωραία αυτή εικόνα και να διατηρήσει η περιοχή τις δυνατότητες αυτό-καθαρισμού. Ευχαριστώ πολύ (2702)
Πολύ κατατοπιστικές πληροφορίες. Αρχίζω να καταλαβαίνω πολλά.
ΑπάντησηΔιαγραφή